Yüksekte Çalışma Ekipmanları ve Yaşam Hatları

Günümüzde bazı meslek gruplarında çalışan kişiler oldukça yüksek noktalarda çalışmaktadır. Bu ortam koşullarında çalışan kişiler, standart meslek gruplarına göre daha tehlikeli bir kategoride yer almaktadır. Bu yüzden yüksekte çalışma ortamları bulunan meslek grupları için çeşitli ekipman ve yaşam hatları kullanılmaktadır. 

Bu yazımızda sizler için Yüksekte Çalışma Ekipmanları ve Yaşam Hatlarından bahsedeceğiz.

Emniyet Kemeri

Yüksekte çalışma ekipmanları arasında bulunan emniyet kemerleri genel olarak paraşüt tipi emniyet kemeri şeklindedir. Paraşüt tipi emniyet kemeri; yüksekte çalışan işçiler, paraşüt ile atlayış yapanlar ve tırmanış yapanlar için tasarlanmıştır. Yapısı gereği paraşüt tipi emniyet kemeri, İş Sağlığı ve Güvenliği açısında oldukça önemlidir. 

Paraşüt tipi emniyet kemeri kullanımı belirli şartlar altında zorunlu kılınmıştır. İş Sağlığı ve Güvenliği açısından oldukça önemli olan bu ekipman, 20/6/2012 tarihli ve 6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu kapsamında bulunmaktadır.

Şok Emicili Lanyardlar

Şok emicili lanyardlar, düşüş durdurma sisteminin bir parçası olduğu için yüksekte çalışma ortamlarında kullanılan önemli ekipmanların başında gelmektedir. Şok emici lanyardlar, herhangi bir aksilik sonucunda düşmeye başlayan personelin minimum fiziksel hasar almasını sağlar. Şok emicili lanyardlar, dayanıklı kolon halat sayesinde sürtünme ile oluşan hasarları minimuma indirir ve emniyet sağlar. 

Yapısı gereği rahatlık ve ergonomi sağlayan şok emicili lanyardlar, genel olarak tek kollu ve çift kollu olmak üzere 2 farklı çeşidi vardır. Hangi çeşit şok emicili lanyard kullanılacaksa kullanılsın, ürünün uyması gereken standartlar mevcuttur. Bu standartlar şu şekildedir;

• CE EN 354
• CE EN 355
• CE EN 362  

Şok emicili lanyardların uyması gereken bunlar gibi çeşitli standartlar mevcuttur.

Karabinalar

Karabina; açılır – kapanır bir sisteme sahip olan, düşmeyi durdurucu ve önleyici sistemlerde kullanılan ve fark etmesek dahi günlük hayatımızda farklı alanlarda sık sık kullandığımız ürünlerden biridir. Karabinaların günlük hayatta en sık kullanıldığı yerler köpek tasmaları ve anahtarlıklardır. Ancak karabinaların asıl kullanım alanı ise dağcılık ve inşaat gibi güvenliğin ön planda olduğu yerlerdir.

Karabina, iş güvenliği gerektiren alanların vazgeçilmez ekipmanlarından biridir. Çünkü karabina yapısı ve dayanıklılığı ile farklı çeşitlere sahiptir. Farklı çeşitlere sahip olması sayesinde farklı ağırlığa dayanma gücüne sahiptir. Karabina çeşitlerinden bazıları şu şekildedir;

• Emniyetli karabina
• D karabina
• C karabina
• Alüminyum karabina
• Armut karabina
• Galvaniz karabina
• Renkli karabina
• Vidali karabina
• Oval karabina

Bunlar ve bunlar gibi pek çok farklı karabina çeşidi bulunmaktadır. 

Karabina kullanımının temel amacı yüksek çalışma gerektiren alanlarda İş Sağlığı ve Güvenliği’ni sağlamaktır. Bu yüzden kullanım alanına göre karabinalar farklı ağırlıktaki yükleri kaldırabilmektedir. Ancak hangi karabina olursa olsun yüksekte çalışma gerektiren alanlarda kullanıldığı için gerekli standartları sağlanmalı ve gerekli kontrolleri yapılmalıdır. 

Ankrajlar

Ankraj, tabana belli bir açıyla açılan deliğe korozyona karşı korunmalı ve yüksek mukavemetli özel çelikten yapılmış öngermeli bir halat ya da halat demeti yerleştirilerek beton enjekte edilmesidir. Ankraj işleminin uygulanması için açılan deliğin bulunduğu konuma ise ankraj noktası adı verilir.

Baktığımızda ankrajlar genel olarak kullanım amacına göre çeşitlendirilmektedir. Kullanım amacına göre ankraj çeşitleri şu şekildedir;

• Pasif Ankrajlar: Kendi başına yük taşımayan, zeminin hareket etmesi ile yük taşıyan sistemlerdir. Pasif ankrajların maksimum yük taşıma kapasitesine ulaşabilmesi için büyük hareketlerin ortaya çıkması gereklidir. 
• Öngermeli Ankrajlar: Büyük hareketler kısıtlayarak, kabul edilebilir düzeye indirgemek için zemin ankrajları olarak kullanılabildiği gibi aynı zamanda yapıya ya da zemin levhasına doğru çekilerek öngermeli olarak kullanılabilirler. Öngermeli ankrajlar, geçici ankraj ve kalıcı ankraj olarak iki farklı şekilde uygulanır.

Geçici Ankraj: Proje inşaatı esnasında kısa süreli kullanılan ve güvenli inşaat imkanı sağlayan ankrajlardır.

Kalıcı Ankraj: Kalıcı yapılan ve kazı destekleme sistemlerinin güvenliğini ve stabilitesini sağlaması için uygulanır. Korozyon riskinin yüksek olduğu ve göçmeler olması halinde ciddi sorunların yaşanabileceği alanlarda sık sık kullanılmaktadır.

Genel olarak kullanım amacına göre ankraj çeşitleri bu şekildedir. Ancak bunların dışında ankra çeşidi olarak nitelendirebileceğimiz ve yüksekte çalışma ortamlarında sık sık kullanılan ankrajlar da vardır. Bu ankraj çeşitleri şu şekildedir;

• Dübelli kulak ankrajı
• Kulak ankrajı
• Enerji nakil hattı direği ankrajı
• Merdiven ankrajı
• Yapı ankrajı
• Çelik ankraj sapanı
• Demir filizi ankrajı

Ankraj çeşitlerinden anlaşılabileceği üzere, ankrajların geniş bir kullanım alanı vardır. Ankraj kullanım alanlarına şu örnekleri verebiliriz;

• Dış cephe uygulamalarında
• Çeşitli yaşam hatlarında
• Yapıların güçlendirme ve genişletilme projelerinde
• Çelik çatı uygulamasında
• Gevşek zeminlerde
• Makine montajı esnasında
• Yeraltı yollarında
• Barajlarda yükseltme işlemlerin yapılmasında
• Çelik kolon ve kiriş bağlantılarının yapımında
• Kazı çalışması ve yüksekte çalışma gibi insan hayatının risk altında bulunduğu çeşitli çalışmalarda

Geri Sarımlı Düşüş Durdurucular

Geri sarımlı düşüş durdurucular, yüksekte çalışma ekipmanları arasındaki en önemli ekipmanlardan biridir. Geri sarımlı düşüş durdurucular, yaşam hatlarıyla paraşüt tipi emniyet kemeri arasındaki bağlantının yapılması için kullanılır. Baktığımızda Manuel ve Otomatik düşüş durdurucular olarak 2 farklı tipte geri sarımlı düşüş durdurucu vardır. 

Geri sarımlı düşüş durdurucular başta inşaat alanları, arama kurtarma çalışmaları, tersane ve lojistik sektörü gibi pek çok farklı alanda aktif olarak kullanılmaktadır. Geniş bir kullanım alanı olması nedeniyle geri sarımlı düşüş durdurucuların TS EN 353 ve TS EN 12841 olarak uyması gereken 2 farklı standardı vardır. 

Yaşam Hattı ve Kullanım Alanları

Yaşam hattı, yüksek yerlerde çalışan işçinin düşme tehlikesinin bulunduğu alanlara kurulabilen ve işçinin olası bir düşme esnasında minimum fiziksel zararla kurtulmasını sağlayan bir sistemdir. Yani yaşam hattı, yüksekte çalışma ortamları için oldukça önemlidir. 

Yaşam hattı kurulumunda; şok emici, ana ve ara ankraj braketi, paslanmaz çelik halat, gerdirme ve sonlandırma aparatı, kurtarma kiti, düşüş durdurucu gibi pek çok farklı eleman kullanılır. Bunlar gibi farklı ekipmanlar ile kurulan yaşam hatları genel olarak Dikey Yaşam Hattı ve Yatay Yaşam Hattı olarak ikiye ayrılmaktadır.

Yaşam hattı, İş Sağlığı ve Güvenliği açısından oldukça önemli olduğu için kurulumu esnasında uyulması gereken standartlar vardır. Genel olarak yaşam hattı standartları şu şekildedir;

• CEN TS 16415
• EN-795:1996
• EN-795:2012

Yaşam hattı kurulumu esnasında bunlar gibi uyulması gereken standartlar bulunur. Bu standartlar kapsamında, alanında uzman kişiler tarafınca kurulan yaşam hatları farklı alanlarda aktif olarak kullanılmaktadır. Yaşam hattı kullanım alanlarına şu örnekleri verebiliriz;

• Fabrika ve makinelerin bakım işleri
• Havalandırma sistemi ve bakım
• Yüksekte çalışılan alanların neredeyse tamamında
• Merdivenlerde
• Elektrik iletimi ve dağıtımı için kullanılan çeşitli tipteki kulelerde
• Sivil ve askeri haberleşme kulelerinde

Yatay Yaşam Hattı 

Yatay Yaşam Hattı, düşme tehlikesinin bulunduğu alanlarda yatay düzlemde hareket imkanı yaratacak şekilde kullanılan yaşam hattıdır. Yatay yaşam hattı yapımında çeşitli halatların yanı sıra her iki ucunda düşme esnasında oluşacak enerji emme görevi üstlenen şok emiciler bulunur. Yatay yaşam hattında kullanılacak olan halatlar genellikle çelik halat, sentetik lifli halat ya da dokuma şerit şeklindedir. Hangi tür halat kullanılacaksa kullanılsın, gerekli standartlar sağlanmalı ve gerekli kontrollerden geçmelidir. Ayrıca yatay yaşam hatları EN 795 TYPE C ve CEN/TS 16415 standartlarına uygun olmalıdır.

Günümüzde yatay yaşam hatları; korkuluk, vinç köprüleri ve makine üstleri gibi alanlarda sık sık kullanılmaktadır. Yatay yaşam hatlarının İş Sağlığı ve Güvenliği’ni sağlayabilmesi için Yatay Yaşam Hattı Şartnamesi bulunmaktadır. 19 maddeden oluşan bu şartnamenin içeriği genel olarak şu şekildedir;

• Yatay yaşam hattında kullanılacak olan ekipmanların standartları
• Yatay yaşam hattının sahip olması gereken sertifikalar
• Yatay yaşam hattının montajını gerçekleştirecek olan personellerin eğitimleri
• Yatay yaşam hattının ne olduğuna dair açıklamalar

Yatay yaşam hattı şartnamesi ile yatay yaşam hatlarında belirli standartlar sağlanmıştır. Böylece İş Sağlığı ve Güvenliği açısından ciddi bir adım atılmıştır. Yatay yaşam hattının kurulumunu gerçekleştirecek olan firma bu şartnameyi eksiksiz ve kusursuz bir şekilde yerine getirmelidir.

Dikey Yaşam Hattı

Dikey yaşam hattı, yatay yaşam hattı gibi düşme riskinin bulunduğu yüksekte çalışma alanlarında kullanılır. Dikey yaşam hatları EN 353-1:2014 standartlarına uygun olmalıdır. Dikey yaşam hattında; üst ankraj braketi, üst şok emici, alt şok emici gibi çeşitli elemanlar ve paslanmaz, esnek çelik hatlar kullanılmaktadır. 

Dikey yaşam hatları genellikle merdivenlerde uygulanmaktadır. Ancak dikey yaşam hattı kullanım alanı merdivenler ile sınırlı değildir. Dikey yaşam hattı kullanım alanlarına şu örnekleri verebiliriz;

• Sivil ve askeri haberleşme kulelerinde
• Gıda arıtma sistemlerindeki silolarda
• Endüstriyel tesislerde
• Aydınlatma direklerinde
• Rüzgar tribünlerin bakımlarında
• Gemi dikey merdivenlerinde
• Yüksek katlı plaza ve binalarda
• Dik merdiven kullanılan yapılarda

Dikey yaşam hatlarının İş Sağlığı ve Güvenliği’ni sağlayabilmesi için bir yönetmelik bulunmaktadır. Dikey Yaşam Hattı Yönetmeliği, 5 Ekim 2013 Cumartesi günü yayımlanan “Yapı İşlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetmeliği” kapsamındadır. Bu yönetmelik incelendiğinde, yönetmelikte bulunan “Yapı Alanları İçin Asgari Sağlık ve Güvenlik Şartları” başlığı altında dikey yaşam hatlarından bahsedilmektedir. Dikey yaşam hattı yönetmeliği ile birlikte gerekli standartlar belirlenmiş ve bu standartlara uyulma zorunluluğu getirilmiştir.

Bu yazımızda sizler için Yüksekte Çalışma Ekipmanları ve Yaşam Hatlarından bahsettik. Odin Safety olarak iş sağlığı ve güvenliği sektöründe 15 yıllık deneyim ve uzmanlığımız ile sizlere hizmet veriyoruz. “Hatta Bağlan. Hayata Bağlan.” Mottomuz ile ürettiğimiz ürün ve çözümlerde iş güvenliğini, insan yaşamına verdiğimiz değeri yansıtıyoruz. Ürünlerimiz uluslararası bağımsız kurumlar tarafından test edilerek onaylanmıştır ve gerekli sertifikalara sahibiz. Ürün ve hizmetlerimiz hakkında daha fazla bilgi sahibi olabilmek için iletişim kanallarımızdan birini kullanarak bizimle iletişime geçebilirsiniz.